Kanser hastalığı ve tedavisi ağız ve dişlerde yan etkilere neden olmaktadır. Ağız-diş bakımı, kanser tedavisi gören çocuğun komforu ve sağlığına odaklı temel bir aktivitedir. Kanser tedavisi için kullanılan her ilaç ağızda yan etki oluşturmaz.
Ağız dokularına kanser tedavisinin bazı tipleri zarar verir.
Ağızda yan etki oluşma riski?
Düşük risk:
Hafif veya hiç kemik iliği baskılayıcı tedavi görmeyen çocuklar
Yüksek risk:
Uzun süreli kemik iliği baskılanan çocuklar
Baş-boyun bölgesinden ışın tedavisi gören çocuklar
Kemik iliği nakli yapılan çocuklar
Kanser tedavisinin ağızdaki yan etkileri:
Ağız içinde yara ve ülserler,
Diş çürükleri ve dişlerde mineral kayıpları,
Ağız kuruluğu,
Yeme, konuşma ve yutkunma güçlüğü,
Beslenme yetersizliği, tad alma bozukluğu,
Dişlerde gelişim bozuklukları.
Ağız içindeki yaralar-ülserler(Oral Mukosit)
Ağrı
Ağız hastalıkları
Tüm vücuda yayılabilen hastalıklar
Beslenme yetersizliği
Ağız içi yaralar-ülserler risk ne zaman artar?
Tedavi edilmemiş ağız ve diş hastalıkları,
Kanserin tipi,
Kullanılan kemoterapi ilacının tipi,
İlaç tedavisinin uygulanma sıklığı ve dozu,
Kemik iliği baskılanmasının derecesi,
Işın tedavisi (vücutta uygulandığı yer).
Ağız içi yaraları-ülserler: Koruyucu Ağız Bakımı
Ağız içindeki yaralara özel geliştirilmiş hiçbir ilaç ve eğitim tekniği yoktur.
Düzenli ağız bakımı en başarılı yöntemdir.
Ağız bakımının yoğunluğu hastanın ağız içinin durumuna göre belirlenir:
Hafif yara-ülserè2-3 saatte bir
Orta/şiddetli yara-ülser 1-2 saatte bir
- Ağrı?
- Ağrı kesici,
- Pastil (Cepacol),
- Ilık çay ile gargara
- 1 çay k. karbonat+ tuz +1 bardak ılık su ile gargara,
- Sulandırılmış magnezyum sütü, Carafate veya Mylanta ile gargara.
- Ağız Kuruluğu
- Bulaşıcı hastalık riski
- Konuşma, çiğneme ve yutkunma güçlüğü
- Diş çürüğü
- Ağız KuruluğuAğız içinin ve dudağın nemlendirilmesi
- Bol su tüketimi,
- Doğru beslenme (Tedaviye özel)
- Dudak için vazelin, dudak kremleri, su bazlı nemlendiriciler
- Yapay tükrük
- Tatlandırıcılı sert şekerler
- Şekersiz ciklet
- Buz parçaları
- Bulaşıcı hastalıklar
- Virüs, bakteri, mantar
- Kemik iliğinin baskılanması+ağız kuruluğu+ilaç ve ışın tedavisinin ağız içinde oluşturduğu hasar.
- Bulaşıcı hastalıklar
- Dişlerde Mineral Kaybı ve Yaygın Diş Çürüğü
- Tükrük miktarı azalır
- Tükrük kalitesi bozulur
- Dişlerde hızlı aşınma ve çürüme
- Yeme, konuşma ve yutkunma güçlüğü
- Ağız içi yaraları-ülserler
- Ağız kuruluğu
- Ağız açıklığının azalması
- Bulaşıcı hastalıklar
- Yeme, konuşma ve yutkunma güçlüğü
- Tad alma bozukluğu
- Yiyeceklerin tadının kötü veya tatsız gelmesi (Tad alma algısında değişiklik)
- Öğünlerden dişlerin fırçalanması lezzet algısını artırır.
- Beslenme yetersizliği
- Ağız içi yaraları-ülserler
- Yutma güçlüğü
- Tad alma bozukluğu
- Beslenme yetersizliği
Beslenme Bozukluğu Ağız içindeki yaralar-Ağrı?
1 çorba k. (15 ml) Ağrı kesici+
1 çay k. Antifungal (5 ml)
( 1 dak. ağız içinde tutup tükürün),
Xylocaine %2 ‘lik jel
( 1 dak. ağız içinde tutup tükürün).
Diş gelişimi bozuklukları
9 yaşından önce görülen yüksek doz KT veya RT sonrasında çocuklarda diş ve kafa-yüz gelişiminde değişimler.
Ağız içinde kanama
Kemik iliğinin baskılanması
Kan pıhtılaşma hücrelerinin sayısında↓
Kan pıhtılaşma faktörlerinin miktarında ↓
Dişeti ve mukoza kanaması
KANSER TEDAVİSİNDEN ÖNCE ÇOCUĞUNUZU DİŞ HEKİMİNE GÖTÜRÜN
Çocuğunuzun ağzındaki diş çürükleri tedavi edilir.
Kanser tedavisinin ağızdaki yan etkilerini en alt düzeye indirmek için çocuğunuza özel koruyucu ağız bakımı eğitimi alırsınız.
Çocuğunuzun kanserle daha güçlü savaşmasını sağlarsınız.
Çocuğunuzun diş çekimleri ilaç tedavisinden 7-10 gün önce, ışın tedavisinden 14 gün önce tamamlanmış olmalıdır.
Çocuğunuz ortodontik tedavi görüyor ise tüm braket ve bantlar sökülmelidir.
Çocuğunuzun düşmesi yakın ve tedavi sırasında düşme olasılığı olan dişleri çekilmiş olmalıdır.
Ağızdaki yan etkilerin şiddeti ve riskiê,
Mevcut hastalıkların ve sorunların hemen belirlenmesi ve tedavisi,
Kanser tedavisinin en uygun dozda ve sürede tamamlanma olasılığıé,
Ağrı,
Öldürücü yaygın enfeksiyonlara neden olabilecek ağız enfeksiyonları -->
Yetersiz beslenmeye neden olabilecek yan etkileri önler veya azaltır.
Ağız sağlığını muhafaza eder ve artırır,
Kanser tedavisi süresince ağız sağlığı eğitiminin kesilmemesi sağlanır,
Yaşam kalitesi.
Kanser tedavisinde ağız sağlığı için 3 temel adım:
I) Hasta Yakınlarının Eğitimi ve Tedaviden Önce Ağzın Tam Sağlıklı Hale Getirilmesi
- II) Diyet planlaması
III) Tedaviye Özel (Koruyucu) Ağız Bakımı
- I) Hasta yakınlarının eğitimi ve tedaviden önce Ağzın Tam Sağlıklı Hale Getirilmesi
Diş fırçalama nasıl ve ne zaman?
Kanser tedavisinin yan etkilerinin işaretleri?
İyi ağız bakımı= kanser tedavisi başarısı
Mevcut diş tedavilerinin yapılması
Diş fırçalama nasıl ve ne zaman?
Yumuşak ve uçları yuvarlatılmış diş
fırçası+ Çocuk diş macunu
Her öğünden önce ve sonra ve yatmadan önce
(Günde 7 kez)
Çocuğun kan pıhtılaştırıcı hücrelerinin düzeyi düşükse hekiminize danışın
(kanama riski).
Ağrı nedeniyle diş fırçalaması yapılamıyorsa; ağız içinin temizliği için diş hekimi önerisi alın.
- II) Diyet planlaması
Çok soğuk gıdalar, domates ve narenciye suları, Acı ve baharatlı gıdalar, ekmek kabuğu, tost, cips, kraker, hamburger, pizza benzeri dişetlerine zarar
verecek gıdalar.
Yumuşak ve çiğnenmesi kolay gıdalar,
(elma püresi, pişirilmiş tahıl gevrekleri, süzülmüş çorbalar, muhallebi, puding, yumurta, komposto, meyveli süt ve püre gibi)
Oda ısısında veya ılık içecekler.
III) Tedaviye Özel (Koruyucu) Ağız Bakımı
Diş hekiminin belirlediği koruyucu ağız bakımı programının uygulanması
Bu program çocuğa özeldir.
Her çocuk için aynı değildir.
